Đồng bộ nhịp thở là công nghệ xạ trị thông minh với nhiều ưu điểm vượt trội như: tia xạ phát ra trúng mục tiêu chính xác hơn, hạn chế tối đa tình trạng chiếu vào các cơ quan lành xung quanh… đem lại hiệu quả điều trị vượt trội và bảo vệ các vị trí xung quanh khối u. Công nghệ cao này được triển khai trên hệ thống máy gia tốc Elekta Versa HD tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ.
Mỗi nhịp thở – Một cơ hội điều trị chính xác hơn
Điều trị ung thư ngày nay không chỉ là tiêu diệt khối u bằng mọi giá, mà là “tấn công trúng đích – bảo vệ tối đa”. Trong đó, xạ trị là phương pháp dùng tia bức xạ để tiêu diệt tế bào ung thư. Nhưng có một “trở ngại” lớn mà bác sĩ luôn phải đối mặt, đó là chuyển động của khối u theo nhịp thở.
Khi người bệnh hít vào, phổi nở ra, cơ hoành hạ thấp, tim và gan cũng dịch chuyển nhẹ. Khối u trong phổi, vú, gan hoặc trung thất… vì thế cũng “di chuyển” theo từng nhịp thở. Nếu máy xạ trị không tính đến chuyển động này, tia có thể chiếu lệch, gây ra tình trạng:
- Thiếu liều tại khối u (làm giảm hiệu quả điều trị).
- Tăng liều tại mô lành (gây tác dụng phụ không mong muốn như viêm phổi, viêm thực quản, tổn thương tim…).
Xạ trị đồng bộ nhịp thở là gì?
Quy trình mô phỏng xạ trị đồng bộ nhịp thở, chỉ phát tia khi u vào đúng vị trí
Xạ trị đồng bộ nhịp thở (Respiratory Gating) là kỹ thuật sử dụng hệ thống theo dõi chuyển động hô hấp theo thời gian thực của người bệnh. Máy sẽ ghi nhận nhịp thở và xác định chính xác những thời điểm khối u nằm đúng vị trí đã được lập kế hoạch điều trị và chỉ phát tia trong những thời điểm này.
Kỹ thuật xạ trị đồng bộ nhịp thở có nhiều ưu điểm vượt trội như:
- Công nghệ cảm biến tự động “lắng nghe” nhịp thở
- Phần mềm xử lý và hiển thị dạng sóng nhịp thở trên màn hình.
- Giúp bác sĩ xác định pha “ổn định” nhất của nhịp thở – ví dụ: giai đoạn thở ra đều hoặc lúc nín thở sâu.
- Tia xạ sẽ chỉ phát ra trong đúng pha và tự động dừng lại khi người bệnh thở khác đi.
Nhờ đó, tia xạ phát ra sẽ trúng mục tiêu chính xác hơn và hạn chế tối đa tình trạng chiếu vào các cơ quan lành xung quanh.
Kỹ thuật xạ trị đồng bộ nhịp thở có gì đặc biệt hơn so với xạ trị thông thường?
| Xạ trị thông thường | Xạ trị đồng bộ nhịp thở |
| Tia phát liên tục, không quan tâm chuyển động hô hấp | Tia chỉ phát trong khoảng thời gian “vàng” khi khối u ổn định |
| Phải mở rộng biên an toàn (mở rộng vùng chiếu tia để “bù” chuyển động) | Giảm biên chiếu tia – giúp bảo vệ mô lành tốt hơn |
| Có thể làm tổn thương cơ quan xung quanh (tim, phổi, gan…) | Giảm liều xạ cho mô lành đến 20–40% |
| Khó áp dụng cho khối u di động nhiều | Đặc biệt hiệu quả với khối u vùng ngực, bụng di động theo nhịp thở |
Những lợi ích khi điều trị bằng kỹ thuật xạ trị đồng bộ nhịp thở:
- Tia xạ chính xác hơn – ít tổn thương mô lành
- Ít tác dụng phụ hơn: giảm viêm phổi, viêm thực quản, tổn thương tim…
- Chất lượng sống tốt hơn trong và sau điều trị
- Không cần đi xa – kỹ thuật hiện đại ngay tại Phú Thọ
Người mắc bệnh lý nào được hưởng lợi nhiều nhất khi sử dụng kỹ thuật xạ trị đồng bộ nhịp thở?
- Ung thư vú bên trái: Xạ trị lúc nín thở giúp đẩy tim xa khỏi vùng chiếu tia;
- Ung thư phổi, ung thư gan, tụy: Giảm tác dụng phụ do cơ quan di chuyển theo nhịp thở;
- U trung thất, vùng cạnh tim: Cần bảo vệ tim và động mạch vành;
- Các khối u nhỏ có chỉ định xạ phẫu cần độ chính xác cao (SBRT/SRS).
Kỹ thuật đồng bộ nhịp thở trong xạ trị ung thư vú trái
Versa HD – “Bộ não” thông minh điều khiển theo nhịp thở
Nhằm đáp ứng nhu cầu điều trị bằng kỹ thuật xạ trị đồng bộ nhịp thở của người bệnh, Trung tâm Ung bướu – Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ đã lắp đặt hệ thống máy gia tốc Elekta Versa HD – một trong những hệ thống hiện đại nhất của hãng Elekta (Anh Quốc).
Versa HD không chỉ đơn thuần là một máy phát tia, mà là một hệ thống xạ trị thông minh, bao gồm:
- Hệ thống theo dõi hô hấp real-time (C-RAD – theo dõi bề mặt người bệnh không tiếp xúc theo thời gian thực);
- Hệ thống chụp ảnh định vị thời gian thực (IGRT) – đảm bảo đúng vị trí trước từng buổi xạ;
- Phần mềm đồng bộ hóa hoạt động máy theo pha hô hấp;
- Hỗ trợ VMAT, IMRT, SRS, SBRT – các kỹ thuật phân bố liều chính xác cao.
Với cấu hình này, Versa HD “hiểu và đồng hành” theo từng nhịp thở của người bệnh, từ đó phát tia với độ chính xác cực cao – sai số chỉ dưới 1mm.
Việc triển khai kỹ thuật xạ trị đồng bộ nhịp thở trên máy gia tốc Elekta Versa HD tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ đã đánh dấu bước tiến mạnh mẽ trong công tác điều trị ung thư tại địa phương. Giờ đây, người dân Phú Thọ và các tỉnh trung du, miền núi phía Bắc không cần phải lên các bệnh viện tuyến trung ương mà vẫn được điều trị bằng những kỹ thuật tiên tiến như các bệnh viện lớn trong nước và quốc tế.
Điều kỳ diệu của kỹ thuật xạ trị đồng bộ nhịp thở là biến nhịp thở – điều tự nhiên nhất của con người – thành vũ khí chống lại ung thư. Và tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, điều đó đang được hiện thực hóa mỗi ngày, trên nền tảng công nghệ tiên tiến hàng đầu hiện nay: Hệ thống máy gia tốc Elekta Versa HD.
Thông tin chi tiết vui lòng liên hệ:
Khoa Xạ trị và Y học hạt nhân: 0210 6254 118
Hoặc Tổng đài tư vấn khám chữa bệnh (miễn phí cước cuộc gọi – 24/24h): 1800 888 989 để được tư vấn trực tiếp bởi các Chuyên Gia đầu ngành Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ.
Tác giả: BSCKI. Đào Trung Kiên
Cộng sự: Ngô Ánh Minh
