Lần đầu tiên bệnh viện Đa khoa Phú Thọ đã ứng dụng phương pháp tiêu sợi huyết cứu sống được bệnh nhân bị tắc nghẽn van tim (kẹt van) nặng, phù phổi cấp, huyết áp tụt…
Bệnh nhân Nguyễn Thị H. 47 tuổi (Phú Thọ) sau 1 thời gian mổ thay van tim nhân tạo bị mệt mỏi, khó thở, đau tức ngực ở nhà khoảng 5 ngày và phải nhập viện cấp cứu. Kết quả siêu âm cho thấy: cả hai cánh van đều không di động, chênh áp qua van rất lớn > 20 mmHg,…Bệnh nhân được chỉ định chuyển cấp cứu xuống tuyến TƯ mổ cấp cứu thay van, lấy huyết khối. Chưa kịp di chuyển thì tình trạng bệnh diễn biến xấu quá nhanh: bệnh nhân khó thở nhiều, phù phổi cấp, huyết áp tụt nhanh xuống còn 80/50 mmHg, bệnh nhân có thể chết trên đường di chuyển. Vì vậy, bệnh viện đã hội chẩn cấp cứu “cứu bệnh nhân tới hơi thở cuối cùng” quyết định áp dụng phương pháp tiêu sợi huyết truyền tĩnh mạch. Sau 15 phút truyền thuốc tình trạng bệnh nhân bắt đầu cải thiện, sau 2h BN dễ thở, huyết áp tăng lên 100/60 mmHg, siêu âm tim 2 cánh van mở hoàn toàn, chênh áp qua van bình thường. Sau 3 ngày bệnh nhân ổn định.
BSCKII. Ngô Thị Thu Hương – Giám đốc Trung tâm Tim mạch thăm khám cho người bệnh kẹt van tim nhân tạo được cứu sống trước khi ra viện
BS Nội trú Nguyễn Đình Việt, đơn vị can thiệp tim mạch bệnh viện Phú Thọ cho biết, đây là ca đầu tiên bệnh viện áp dụng phương pháp tiêu sợi huyết để cứu bệnh nhân kẹt van tim. Thay van tim là một kỹ thuật phổ biến cho những người bị bệnh về van. Có 2 loại là van tim sinh học và van tim cơ học. Mặc dù chất lượng van tim, kỹ thuật mổ, dùng thuốc điều trị, chống đông… đã được cải thiện nhưng trong 10 năm đầu sau thay van, có tới 35% bệnh nhân gặp trục trặc liên quan đến van như máu cục, tan máu, quá sản mô, viêm nội tâm mạc… Với những bệnh nhân mang van tim cơ học, nguy cơ huyết khối gây kẹt van là rất cao. Nguyên nhân kẹt van tim thường do không dùng thuốc chống đông, hoặc dùng không đúng liều, khiến máu đọng lại, làm cho van tim di động kém hoặc không di động được. Ngay cả khi dùng thuốc chống đông theo đúng chỉ định, vẫn có tới 4% bệnh nhân bị biến chứng này, nguyên nhân là loạn nhịp tim, do xơ nội mạc cơ tim… làm rối loạn dòng chảy qua van và tạo nên cục máu đông…
Hiểm họa lớn: Phát hiện sớm tránh tử vong
BS Nội trú Nguyễn Đình Việt cảnh báo, tắc nghẽn van tim cơ học do cục máu đông là mối hiểm họa lớn nhất cho các bệnh nhân phải thay van tim nhân tạo, rất dễ gây tử vong. Bệnh nhân có thể tử vong nhanh chóng có thể tính theo từng phút nếu như cục máu đông bít tắc hoàn toàn khiến máu không lưu thông được. Trước đây, khi chưa phát triển kỹ thuật chẩn đoán, có tới 50% ca tử vong do kẹt van cơ học chỉ được phát hiện nguyên nhân khi xét nghiệm tử thi. Do vậy, việc phát hiện sớm kẹt van tim có ý nghĩa sống còn với người bệnh.
Theo BS Nội trú Nguyễn Đình Việt, thường sau khi thay van, bệnh nhân có thể nhận thấy có tiếng van chuyển động tạo nên tiếng “click”. Nếu có kẹt van tim, tiếng động của van sẽ thay đổi, thậm chí có thể mất tiếng click này, bệnh nhân có biểu hiện khó thở, mệt hơn so với bình thường. Lúc này nên đi khám ngay, chớ để bệnh nặng có biểu hiện phù phổi cấp, khó thở, ho ra bọt hồng, hoặc tim đập nhanh, gan to… Nếu máu cục nhỏ, chưa có biểu hiện suy tim, phù phổi cấp thì có thể điều trị bằng thuốc chống đông, tiêu huyết khối. Trường hợp cục máu đông lớn hơn 5 mm, gây rối loạn huyết động nặng thì cần phẫu thuật càng sớm càng tốt để lấy bỏ máu cục, chỉnh van hoặc thay van khác.
Điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết là lựa chọn hàng đầu, tuy nhiên phương pháp này cũng có biến chứng nguy cơ xuất huyết tiêu hóa nặng nề, bong cục máu đông lên não, tắc mạch máu não hoặc tắc động mạch cảnh…Vì vậy, tiêu sợi huyết chống chỉ định tuyệt đối với người: Xuất huyết não hoặc đột quỵ không rõ nguyên nhân ở bất cứ thời điểm nào; Nhối máu não trong vòng 6 tháng; Tổn thương hoặc u tân sinh hệ thần kinh trung ương; Vết thương đầu, phẫu thuật hoặc chấn thương lớn trong vòng 3 tuần trước đó; Xuất huyết tiêu hóa trong 1 tháng trước đó; Bệnh lý cơ quan tạo máu; Phình tách động mạch chủ….
Box: Tắc nghẽn van tim cơ học là mối hiểm họa lớn nhất cho các bệnh nhân phải mang van tim nhân tạo. Để phòng tránh biến chứng này, bệnh nhân phải dùng thuốc chống đông và theo dõi thường xuyên tại cơ sở y tế theo chỉ định của bác sĩ. Nếu có biểu hiện nghi ngờ kẹt van như thay đổi tiếng click của van, khó thở, cần đưa người bệnh đến bệnh viện ngay để được xử trí kịp thời.
PV:Thúy Nga
