Người bệnh N.T.T.H (38 tuổi, địa chỉ tại Thanh Sơn, Phú Thọ) bị rắn lục đuôi đỏ cắn vào chân tại vườn nhà. Sau khi đến trung tâm y tế huyện cấp cứu, người bệnh tiếp tục được chuyển lên Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ để được sử dụng huyết thanh kháng nọc điều trị đặc hiệu.
Thời điểm tiếp nhận tại Khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, người bệnh hạn chế vận động, vết cắn ở ngón chân phải có chảy máu, quanh vết cắn tím, ngón chân và mu chân xưng nề, tấy đỏ, đau nhức nhiều, xuất huyết dưới da niêm mạc nhiều vị trí. Kết quả xét nghiệm có dấu hiệu của tình trạng rối loạn đông máu.
Cùng với hình ảnh con rắn đã cắn người bệnh do gia đình cung cấp, các bác sĩ đã chẩn đoán người bệnh bị Rắn lục đuôi đỏ cắn giờ thứ 3 và ngay lập tức đưa ra phác đồ chống độc đặc hiệu bằng huyết thanh kháng độc: 10 lọ huyết thanh kháng nọc rắn lục đã được sử dụng để kháng độc kết hợp kháng viêm, giảm đau, kháng sinh dự phòng nhiễm trùng, truyền dịch, truyền chế phẩm máu,…
Sau 24 giờ tích cực cấp cứu điều trị theo phác đồ đặc hiệu, tình trạng toàn thân và rối loạn đông máu đã được cải thiện rõ rệt, vùng chân phải bớt sưng nề.
Sau 7 ngày điều trị, sức khỏe của người bệnh đã ổn định, kết quả xét nghiệm máu đã trở về bình thường và được xuất viện.
Nguy hiểm từ trường hợp bị rắn lục đuôi đỏ cắn
Hằng năm, khi bước vào mùa mưa, mùa sinh sôi phát triển của nhiều loài rắn độc, cũng là thời điểm số lượng người phải nhập viện do rắn cắn gia tăng.
Rắn lục đuôi đỏ thuộc họ rắn lục nhưng có nhiều nọc độc hơn rắn lục thường. Khi bị rắn cắn, vết thương chảy máu nhiều và sưng nề rất nhanh. Người bị rắn cắn thường bị rối loạn đông máu. Ngoài ra, trong nọc rắn có hơn 20 thành phần khác nhau, gây ra các hiện tượng tan máu, phù nề, nhiễm độc thần kinh, liệt cơ hô hấp,…
Bác sĩ Khổng Thị Bích Phương, Khoa Hồi sức tích cực – Chống độc, Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ cho biết, người bệnh có thể phục hồi tốt là do được đưa đến bệnh viện kịp thời nếu không sẽ có nhiều rối loạn nặng nề, thậm trí nguy hiểm đến tính mạng.
Khi bị rắn lục đuôi đỏ cắn, chỉ vài phút sau người bệnh sẽ biểu hiện sưng nề lan nhanh và có thể chảy máu không cầm nơi bị cắn. Sau khoảng 6 giờ phần sưng nề có thể lan rộng đến gốc chi dẫn đến toàn chi sưng to, tím tái, xuất huyết dưới da, xuất huyết trong cơ…
Sai lầm trong sơ cứu rắn cắn có thể khiến độc tố di chuyển vào máu nhanh hơn gây ra các rối loạn nguy hiểm như liệt thần kinh, liệt cơ hô hấp, rối loạn đông máu nặng, sốc tim…
Cách sơ cứu khi bị rắn lục cắn
Việc sơ cứu rắn lục cắn nhằm mục tiêu tránh sự xâm nhập của nọc độc và hệ thống tuần hoàn từ đó giúp hạn chế các triệu chứng nguy hiểm, bảo vệ tính mạng và vận chuyển người bệnh đến cơ sở y tế an toàn, vì vậy các bước sơ cứu cần được tiến hành nhanh chóng.
Bước 1: Ổn định tình hình sau khi phát hiện người bị rắn lục cắn
• Cần nhanh chóng đưa bệnh nhân ra khỏi khu vực có rắn.
• Giữ bình tĩnh, trấn an người bị cắn.
• Nhanh chóng cắt bỏ ống tay áo, ống quần bó sát vào vùng bị cắn, tháo bỏ hết các loại trang sức trên người để khi có tình trạng sưng nề sẽ không gây chèn ép.
• Gọi điện cho cơ sở y tế gần nhất để nhận sự hướng dẫn và hỗ trợ.
Bước 2: Hạn chế di chuyển người bị rắn lục cắn
• Tuyệt đối không để người bệnh đi lại, cử động quá nhiều.
• Cách sơ cứu khi bị rắn lục cắn hiệu quả là để bệnh nhân nằm yên ở tư thế nằm để vết cắn thấp hơn tim và bất động chi bị cắn. Điều này giúp hạn chế việc nọc độc của rắn đi vào hệ tuần hoàn gây nguy hiểm đến các đa cơ quan như tim, phổi, thận, não… từ đó đe dọa tính mạng của người bệnh.
Bước 3: Băng vùng trên vết rắn lục cắn
• Có thể sử dụng băng chun, vải hoặc quần áo băng cuốn tương đối chặt từ các đầu ngón tay, ngón chân bị cắn cho đến tận gốc chi để băng bó vết thương rắn cắn. Tuy nhiên, cần lưu ý khi băng không được quá chặt, cần phải sờ thấy mạch đập bên dưới để tránh thiếu máu đầu chi.
Bước 4: Vận chuyển người bị rắn lục cắn đến cơ sở y tế gần nhất
• Nếu nhân viên y tế đến kịp thời có thể hỗ trợ chuyển người bệnh trên phương tiện vận chuyển người bệnh chuyên dụng.
• Tuy nhiên, trong trường hợp cơ sở y tế chưa đến kịp sau khi thực hiện xong các bước sơ cứu, có thể tự vận chuyển bệnh nhân với điều kiện bất động toàn thân, để vết cắn dưới tim hoặc để thõng chân, tay trong trường hợp vết cắn ở phần đầu chi.
Những lưu ý khi sơ cứu: Để tránh những hậu quả không mong muốn xảy ra, trong quá trình sơ cứu khi bị rắn lục cắn cần lưu ý một số điều sau:
• Với vết cắn do rắn lục gây nên không được chích, rạch vết cắn để ép nọc độc ra ngoài vì sẽ làm người bệnh chảy máu không cầm, dẫn đến mất máu cấp tính, đe dọa đến tính mạng.
• Không đắp lá nên vết cắn để tránh nhiễm khuẩn.
• Khi bị rắn lục cắn, không được băng ép vết thương vì sẽ làm nặng thêm vết thương và có thể gia tăng nguy cơ xâm nhập nọc độc và trong máu của người bệnh.
• Không nên garo chi bị cắn bằng dây cao su vì đây là phương pháp gây tắc nghẽn hoàn toàn lưu thông của dòng máu, nếu garo quá lâu có thể gây ra thiếu máu có thể dẫn đến hoại tử và cắt cụt chi.
• Không cho bệnh nhân uống rượu hoặc các chất kích thích để giảm đau.
• Hạn chế can thiệp vào vết cắn như rạch, trích hoặc hút lấy nọc độc.
• Cố gắng ghi nhớ hình dạng của nó để mô tả cho bác sĩ.
• Nếu con rắn đã chết, cần mang đến cơ sở y tế để bác sĩ có thể sử dụng huyết thanh kháng nọc rắn lục của từng loài.
Tóm lại, rắn lục nhất là rắn lục đuôi đỏ là loài rắn độc, nọc độc của nó có thể đe dọa tính mạng của người bệnh. Tuy nhiên, nếu biết cách sơ cứu khi bị rắn lục cắn sẽ giúp cho bệnh nhân tránh được tình trạng nhiễm độc nặng nề.
