Câu hỏi 1: Viêm Amydal là gì
BS trả lời: Để trả lời câu hỏi này, xin được khái quát về cấu trúc giải phẫu và đặc điểm sinh lý của họng.
-Họng là cửa ngõ nối giữa môi trường bên trong và môi trường bên ngoài của cơ thể. Họng là đường hô hấp trên và cũng là điểm đầu tiên của đường ống tiêu hóa . Chính vì đặc điểm như vậy nó rất dễ bị viêm nhiễm.
-Do đặc điểm giải phẫu như vậy nên xung quanh họng có rất nhiều tổ chức Lympho bạch huyết có tác dụng sản sinh tế bào bạch cầu tham gia vào hệ miễn dịch bảo vệ họng của chúng ta. Tạo thành vòng bạch huyết Waldeyer bao gồm: Amydal vòm (V.A) , Amydal vòi , Amydal khẩu cái , Amydal đáy lưỡi.
Trong đó Amydal khẩu cái nằm ở 2 bên họng có kích thước lớn nhất và cũng là đóng vai trò quan trọng nhất . Chúng ta thường gọi tắt là Amydal
Hình ảnh các Amydal trong khoang miệng
Vậy trả lời câu hỏi trên Viêm Amydal là tình trạng viêm do sự xâm nhập quá mức của vi khuẩn hoặc virus tại vị trí Amydal biểu hiện thành bệnh lý.
Câu hỏi 2: Nguyên nhân gây Viêm Amydal
BS trả lời:
– Do vi khuẩn : Thường là liên cầu khuẩn , tụ cầu khuẩn , xoắn khuẩn , các chủng vi khuẩn ái khí và kị khí.
– Do virus (chiếm khoảng 60-80 % nguyên nhân)
– Khi gặp những điều kiện thuận lợi: Thay đổi thời tiết nóng lạnh, giao mùa, cơ thể suy nhược , sau phẫu thuật… Các vi khuẩn virus này phát triển mạnh gây viêm .
– Các chất kích thích rượu bia , thuốc lá , các loại hóa chất cũng là yếu tố nguy cơ gây bệnh.
Ngoài ra bản thân các tác nhân vi khuẩn – virus này đã có sẵn trong môi trường , trong vùng họng của chúng ta . Ví dụ như trong gia đình sử dụng máy điều hòa để nhiệt độ quá thấp thời gian dài hay thói quen uống nước lạnh cũng là nguyên nhân gây bệnh đặc biệt ở trẻ nhỏ.
Câu hỏi 3: Dấu hiệu nhận biết sớm viêm Amydal
BS trả lời:
– Ở bệnh nhân viêm Amydal, dấu hiệu ban đầu là cảm giác đau ,khô rát vùng họng , đau tăng khi nuốt. Đau nhói tại chỗ hoặc có thể đau lan lên tai.
– Sốt: Đặc biệt ở trẻ nhỏ có thể sốt cao 39-40 độ. Người mệt mỏi kém ăn , trẻ bỏ bú quấy khóc…
– Ho: xuất tiết dịch nhầy ở họng
– Giọng nói có thể thay đổi , khan tiếng nói khó
– Ở trẻ em thường có thở khò khè , ngáy to
– Khi dùng que gỗ đè lưỡi quan sát có thể thấy niêm mạc họng đỏ, Hai Amydal sưng to nổi mạch máu.
– Với Viêm Amydal do vi khuẩn trên bề mặt amydal có các chấm mủ trắng hơi thở có mùi hôi…
Viêm Amydal nếu điều trị đúng sẽ khỏi trong khoảng 1 tuần , sau 3-4 ngày sẽ hết sốt , các triệu chứng khác giảm dần.
Câu hỏi 4: Đối tượng dễ mắc bệnh Viêm Amydal
BS trả lời:
– Đối tượng nhiễm bệnh thường gặp nhất là trẻ nhỏ , khi hệ miễn dịch của trẻ chưa được hoàn thiện như người lớn.
– Đối tượng thứ 2 là ở những người lớn đã bị viêm Amydal mạn tính do không được điều trị đúng và kịp thời khi còn trẻ. Đặc biệt ở những người lớn sử dụng rượu bia , hút thuốc , vệ sinh kém. Những người làm việc trong môi trường khói bụi ô nhiễm.
Câu hỏi 5: Viêm Amydal có lây không
BS trả lời:
Bệnh lý viêm Amydal mặc dù nguyên nhân do vi khuẩn và virus tuy nhiên có thể khẳng định Viêm Amydal không lây nhiễm.
Trong một số nghiên cứu gần đây các nhà khoa học phát hiện ra có yếu tố di truyền trong bệnh viêm Amydal mạn tính . Vì vậy ở đời ông bà bố mẹ có tiền sử viêm Amydal mạn tính thì khả năng cao đến đời con cháu cũng có liên quan đến bệnh lý này.
Câu hỏi 6: Các biến chứng khác khi mắc Viêm Amydal
BS trả lời:
Viêm Amydal nếu không được điều trị đúng và kịp thời có thể xảy ra rất nhiều biến chứng . Trong đó chúng ta có thể tạm thời phân loại thành 3 nhóm chính: Biến chứng tại chỗ , biến chứng gần và biến chứng xa
– Biến chứng tại chỗ cũng là biến chứng thường gặp nhất: Apxe quanh Amydal
Hình ảnh biến chứng tại chỗ của Apxe quanh Amydal
Là dạng hình thành một tổ chức Apxe túi mủ xung quanh Amydal. Thường gặp ở thanh niên, người trưởng thành ít gặp ở trẻ em. Bệnh thường do liên cầu khuẩn , nhất là liên cầu beta tan huyết nhóm A. Với các biểu hiện lâm sàng như:
+ Thể trạng nhiễm trùng nặng , sốt cao , người mệt mỏi , đau nhức đầu…
+ Đau họng nhiều, khối Apxe sưng to ở một bên họng khiến BN nuốt vướng , nói giọng ngậm hột thị, không ăn uống được
+ Đau ngày càng tang thường đau lan lên tai
+ Thường khít hàm , há miệng hạn chế, ứ đọng nước bọt trong miệng.
+ Hạch góc hàm đau , sưng to.
*Lưu ý: Khi bị Biến chứng Apxe quanh amydal người bệnh bắt buộc phải nhập viện điều trị kháng sinh tích cực, đồng thời chích tháo mủ , đặt dẫn lưu ổ apxe.
Khi người bệnh ở nhà có biểu hiện đau họng nhiều , sốt cao, khó nói, không ăn uống được cần chủ động đi khám chuyên khoa .
-Biến chứng gần: Các viêm nhiễm xung quanh vùng họng, viêm tai giữa , viêm V.A ,viêm mũi xoang , Viêm thanh khí phế quản….
-Biến chứng xa : Đối với trường hợp viêm Amydal do liên cầu khuẩn beta tan huyết nhóm A có thể dẫn đến một số biến chứng nặng nề tuy ít gặp như:
+ Viêm cầu thận cấp , thấp khớp cấp
+ Viêm ngoại tâm mạc , thấp tim cấp…
Vì vậy người bệnh có viêm Amydal cần được chẩn đoán sớm , điều trị đúng và kịp thời.
Câu hỏi 7: Điều trị Viêm Amydal
BS trả lời:
– Đối với người bệnh viêm Amydal cần đến cơ sở y tế để khám và có những phác đồ điều trị đúng đối với từng bệnh nhân , sẽ có các phương pháp điều trị khác nhau với từng trường hợp cụ thể.
– Đối với các trường hợp viêm Amydal do virus hiện tại chưa có thuốc điều trị đặc hiêu. Chủ yếu là điều trị triệu chứng giảm đau hạ sốt . Điều trị tại chỗ bằng bằng nước súc họng có thành phần Bicacbonat natri , Nacl 0.9% , betadin 1% … diệt khuẩn tại chỗ. Bổ xung vitamin nhóm A,C nâng cao sức đề kháng. Bệnh khỏi sau 7-10 ngày.
– Trường hợp viêm Amydal do vi khuẩn cần được điều trị kháng sinh giảm viêm . Đối với viêm Amydal thể nhẹ có thể được kê ks đường uống trong 7-10 ngày . Các trường hợp viêm nặng hơn , triệu chứng toàn thân nặng nề , có nguy cơ biến chứng có thể chỉ định nhập viện điều trị nội trú sử dụng kháng sinh đường truyền kết hợp làm thuốc họng – thanh quản , khí dung họng nếu cần thiết.
Chỉ định phẫu thuật cắt Amydal là phương pháp điều trị cuối cùng khi điều trị nội khoa ko đáp ứng.
Câu hỏi 8: Phẫu thuật cắt Amydal
BS trả lời:
Theo y khoa có các tiêu chuẩn chỉ định cắt Amydal theo từng nhóm:
– Do việm: Chỉ định cắt Amydal khi tần xuất viêm tái đi tái lại quá nhiều lần trong một năm, ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt , học hành của trẻ em. Cụ thể tần xuất viêm 6 lần / 1 năm – hoặc 4 lần/1 năm trong 2 năm liên tiếp – hoặc 3 lần / năm trong 3 năm liên tiếp.
– Do Amydal quá phát nhiều , gây nuốt vướng gây ngủ ngáy. Đặc biệt ở trẻ em thường Viêm amydal kèm theo viêm V.A mạn tính quá phát gây khó thở , có những cơn ngừng thở đột ngột khi ngủ.
Tiêu chuẩn :Viêm Amydal quá phát độ III , độ IV
– Ngoài ra còn có các chỉ định cắt Amydal khi có yếu tố nguy cơ biến chứng Apxe quanh Amydal , tiêm tai giữa tái đi tái lại nhiều lần , viêm thanh khí phế quản,…..các biến chứng chúng ta đã nêu ở trên
– Các chỉ định khi có U amydal , ung thư Amydal….
Các chỉ định PT cắt Amydal cần có sự thăm khám và tư vấn của bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng.
*Lưu ý: Chống chỉ định phẫu thuật cắt Amydal khi:
– Chống chỉ định tương đối: Khi đang viêm Amydal đợt cấp hay apxe quanh Amydal hoặc
Khi đang có các viêm nhiễm cấp khác: Viêm mũi xoang cấp, viêm tai giữa cấp, viêm đường hô hấp trên – dưới….Viêm cầu thận cấp , viêm ngoại tâm mạc…
– Chống chỉ định tuyệt đối: Các bệnh lý mạn tính chưa điều trị ổn định: Như lao , các bệnh lý về máu , rối loạn đông máu. Các bệnh lý tim mạch: Huyết áp cao , suy tim , thấp tim.
– Các cơ địa dị ứng , hen, phụ nữ có thai , thời kì kinh nguyệt
Câu hỏi 9: Các phương pháp phòng tránh viêm Amydal và viêm họng nói chung
BS trả lời:
- Tạo thói quen vệ sinh răng miệng, súc họng vệ sinh họng bằng nước muối sinh lý 0.9%, các loại nước súc họng chuyên dụng có thành phần bicacbonat natri, muối ion Ag+ , các thành phần diệt khuẩn
- Hạn chế uống nước lạnh nước đá nhiều đặc biệt là trẻ em đối tượng có sức đề kháng yếu
- Điều trị dứt điểm các bệnh lý viêm nhiễm xung quanh như sâu răng viêm lợi , viêm mũi xoang, bệnh lý dạ dày trào ngược .
- Ra ngoài che chắn hạn chế tiếp xúc khói bụi , ko để bị ướt bị lạnh quá lâu
- Ăn uống đủ chất dinh dưỡng , bổ xung hoa quả rau xanh nâng cao thể trạng.
Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ đã triển khai và vận hành các phương pháp phẫu thuật cắt Amydal hiện đại nhất. Trong đó có công nghệ dao mổ Plasma và phẫu thuật cắt Amydal bằng dao lazer. Các phương pháp hiện đại này có nhiều ưu điểm như ít gây đau , hạn chế chảy máu , đẩy nhanh thời gian hồi phục và an toàn cho bệnh nhân. Cùng với đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm trong việc khám và điều trị các bệnh lý Tai mũi họng – Đầu mặt cổ. Phục vụ người bệnh đến khám tất cả các ngày trong tuần.
BSĐK. CÙ NGỌC QUANG – KHOA LIÊN CHUYÊN KHOA
