Cúm A hiện đang gia tăng nhanh chóng với mức độ lan rộng và độc lực của virus cao hơn. Trẻ em mắc cúm A dễ biến chứng nặng. Cha mẹ cần nhận biết sớm các dấu hiệu nguy hiểm và chủ động tiêm phòng để bảo vệ con.
Thời điểm cuối thu – đầu đông năm 2025 đang chứng kiến làn sóng cúm A gia tăng mạnh tại nhiều địa phương. Các bệnh viện nhi và bệnh viện đa khoa ghi nhận số ca nhập viện do cúm tăng cao, trong đó nhiều trẻ phải thở máy hoặc điều trị tích cực vì biến chứng nặng. Các chuyên gia y tế cảnh báo, cúm A không chỉ là “bệnh cảm thông thường”, mà có thể diễn tiến nhanh và nguy hiểm, đặc biệt với trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc người có bệnh nền.
So với các mùa cúm trước, năm nay ghi nhận mức độ lan rộng và độc lực của virus cao hơn. Một phần nguyên nhân được cho là do miễn dịch cộng đồng giảm sau thời gian dài giãn cách phòng dịch COVID-19, khiến nhóm trẻ nhỏ – vốn ít tiếp xúc với mầm bệnh – trở nên nhạy cảm hơn với virus cúm. Ngoài ra, sự biến đổi liên tục của virus cúm A, đặc biệt là hai chủng H1N1 và H3N2, cũng khiến bệnh dễ lây lan và gây tổn thương nặng hơn ở đường hô hấp.
Vì sao cúm A trở nên đáng sợ?
Cúm A có thể gây bệnh ở mọi lứa tuổi, nhưng trẻ em dưới 5 tuổi là nhóm dễ tổn thương nhất. Khi virus xâm nhập, hệ miễn dịch của trẻ phản ứng mạnh, gây viêm lan tỏa và tổn thương mô phổi. Nhiều trường hợp, bệnh tiến triển rất nhanh từ sốt, ho sang khó thở, viêm phổi, thậm chí suy hô hấp chỉ trong vài ngày.
Không ít phụ huynh chủ quan, cho rằng cúm chỉ cần nghỉ ngơi và hạ sốt. Tuy nhiên, cúm A có khả năng gây biến chứng nặng như:
- Viêm phổi và suy hô hấp: biến chứng thường gặp nhất, dễ đe dọa tính mạng nếu không được điều trị sớm.
- Viêm cơ tim: virus cúm có thể tấn công trực tiếp vào cơ tim, gây rối loạn nhịp, suy tim hoặc ngừng tim đột ngột.
- Viêm não, viêm màng não: một số trẻ có phản ứng viêm quá mức, dẫn tới tổn thương thần kinh, co giật, hôn mê.Sốc nhiễm trùng: khi virus lan rộng, cơ thể rơi vào tình trạng viêm toàn thân, gây rối loạn đông máu và suy đa tạng.
Ở người lớn tuổi hoặc có bệnh nền như hen, tim mạch, tiểu đường, cúm A cũng dễ dẫn đến viêm phổi, suy tim cấp hoặc làm nặng thêm bệnh nền sẵn có. Đặc biệt, nhiều bác sĩ ghi nhận tình trạng bội nhiễm vi khuẩn sau cúm, khiến phổi bị tổn thương nặng và kéo dài thời gian điều trị.
Dấu hiệu cảnh báo cha mẹ cần nhớ
Các bác sĩ khuyến cáo, phụ huynh cần đặc biệt lưu ý khi trẻ có những biểu hiện sau:
- Sốt cao liên tục trên 39°C, ho nhiều, mệt mỏi, biếng ăn.
- Thở nhanh.
- Môi hoặc đầu chi tím tái, trẻ lơ mơ hoặc co giật.
- Không thể uống nước hoặc nôn ói nhiều.
Nếu xuất hiện một trong các dấu hiệu trên, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế sớm để được thăm khám và điều trị kịp thời. Việc chờ đợi hay tự điều trị tại nhà bằng thuốc hạ sốt, thuốc ho thông thường có thể khiến bệnh tiến triển nhanh và khó kiểm soát.
Biện pháp phòng ngừa cúm A: Chủ động hơn là chờ bệnh đến
Các chuyên gia y tế nhấn mạnh, vắc-xin cúm vẫn là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất hiện nay. Trẻ em từ 6 tháng tuổi trở lên, người già, phụ nữ mang thai và người có bệnh nền đều nên tiêm nhắc lại vắc-xin mỗi năm. Hiệu quả của vắc-xin có thể giảm theo thời gian, nhưng vẫn giúp giảm đáng kể nguy cơ biến chứng và tử vong nếu mắc bệnh.
Ngoài tiêm phòng, phụ huynh cần hướng dẫn trẻ tuân thủ các nguyên tắc vệ sinh cá nhân:
- Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
- Đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, nhất là tại trường học, bệnh viện.
- Tránh để trẻ dùng chung ly, muỗng, khăn hoặc đồ chơi có tiếp xúc với nước bọt.
- Khi trẻ bị cúm, nên cho nghỉ học vài ngày, tránh lây lan cho bạn bè.
Gia đình cũng cần duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ, bổ sung vitamin C, kẽm và các thực phẩm giàu protein để tăng sức đề kháng. Giấc ngủ đủ, môi trường sống thông thoáng, tránh khói thuốc và bụi bẩn giúp giảm nguy cơ nhiễm bệnh hô hấp nói chung.
Khi nào cần điều trị thuốc kháng virus?
Theo khuyến cáo của các bác sĩ chuyên khoa truyền nhiễm, thuốc kháng virus như oseltamivir có thể được sử dụng trong 48 giờ đầu kể từ khi xuất hiện triệu chứng, giúp rút ngắn thời gian bệnh và hạn chế biến chứng nặng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc phải được chỉ định bởi bác sĩ, tránh tự ý dùng để phòng bệnh vì có thể gây kháng thuốc.
Trường hợp trẻ mắc cúm A nhẹ, điều trị chủ yếu là hạ sốt, bù nước, nghỉ ngơi và theo dõi sát các dấu hiệu bất thường. Nếu trẻ có bệnh nền như tim bẩm sinh, hen phế quản, béo phì hoặc suy giảm miễn dịch, bác sĩ sẽ cân nhắc điều trị tích cực hơn.
Không chủ quan với cúm mùa
Nhiều ca bệnh nặng được ghi nhận trong thời gian gần đây đều có điểm chung là phát hiện muộn hoặc tự điều trị kéo dài tại nhà. Có trẻ ban đầu chỉ ho, sổ mũi nhẹ, nhưng sau 3-4 ngày đã phải nhập viện vì viêm phổi nặng. Một số trường hợp viêm cơ tim, viêm não được phát hiện khi trẻ đã hôn mê, khiến việc điều trị trở nên khó khăn.
Các bác sĩ nhấn mạnh: điều đáng lo không phải là cúm xuất hiện, mà là tâm lý chủ quan. Cúm A có thể bùng phát thành ổ dịch trong trường học, nhà trẻ, nơi tập trung đông người nếu không có biện pháp phòng ngừa đồng bộ.
Các chuyên gia khuyến nghị, cộng đồng cần nâng cao nhận thức về cúm mùa, đặc biệt trong giai đoạn giao mùa thu – đông. Chủ động tiêm phòng, tuân thủ vệ sinh và theo dõi sức khỏe sát sao là cách tốt nhất để bảo vệ trẻ em và người thân trước làn sóng cúm A đang lan rộng.
Nguồn: Báo Sức khỏe và Đời sống – Cơ quan ngôn luận của Bộ Y tế
