Ung thư ngày nay đã trở thành gánh nặng sức khỏe toàn cầu. Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn, rất nhiều phương pháp điều trị đã ra đời, trong đó xạ trị giữ vai trò quan trọng với nhiều phương pháp hiện đại như VMAT, IMRT, SBRT… mang lại cơ hội sống cho hàng triệu người bệnh. Và Mô phỏng 4D chính là “bước đệm” không thể thiếu để triển khai hiệu quả các kỹ thuật này. Mô phỏng 4D là một công nghệ hiện đại mang lại những lợi ích vượt trội cho người bệnh như giúp vùng chiếu xạ chính xác hơn, an toàn hơn, giảm tác dụng phụ, nâng cao chất lượng sống,…
Khởi đầu từ nỗi lo di động của khối u
Một trong những thách thức lớn nhất của xạ trị hiện đại chính là sự di động của khối u, do khối u nằm ở phổi hay gan – những cơ quan luôn di chuyển theo nhịp thở. Mỗi lần hít vào hoặc thở ra, khối u có thể xê dịch vài milimét đến cả centimet theo nhiều hướng khác nhau. Sự di động này làm cho việc định vị khối u trở nên khó khăn: Chỉ một sai lệch nhỏ cũng có nguy cơ làm tia xạ không tập trung trọn vẹn vào khối u, gây tăng liều không mong muốn cho mô lành xung quanh.
Để khắc phục thách thức này, các nhà khoa học đã phát triển một giải pháp tiên tiến: Mô phỏng 4D (4D-CT simulation) – công nghệ ghi lại hình ảnh khối u không chỉ ở một thời điểm, mà trong toàn bộ chu kỳ hô hấp. Đây chính là “chìa khóa” giúp các bác sĩ và kỹ sư xạ trị điều chỉnh kế hoạch điều trị chuẩn xác, an toàn và hiệu quả hơn.
Mô phỏng 4D là gì?
Nếu như mô phỏng 3D chỉ cung cấp hình ảnh không gian ba chiều của khối u tại một thời điểm duy nhất, thì mô phỏng 4D bổ sung thêm yếu tố thời gian – yếu tố sống còn khi khối u chịu tác động của hô hấp.
Trong quá trình mô phỏng 4D:
- Người bệnh sẽ được hướng dẫn nằm trên bàn máy CT chuyên dụng.
- Hệ thống gắn các cảm biến hoặc camera để theo dõi nhịp thở.
- Máy CT quét nhiều lần trong suốt chu kỳ hô hấp (thường chia thành 8–10 pha).
- Kết quả là một chuỗi hình ảnh thể hiện sự di động của khối u và các cơ quan lân cận theo từng nhịp thở.
Nhờ dữ liệu này, bác sĩ và kỹ sư có thể xác định chính xác thể tích đích bên trong (ITV) – tức toàn bộ vùng khối u “quét” qua trong chu kỳ thở. Điều này giúp lập kế hoạch chiếu xạ “bám sát” khối u, hạn chế tối đa việc chiếu thừa vào mô lành.
Lợi ích nổi bật cho người bệnh ung thư khi được áp dụng công nghệ mô phỏng 4D
Chính xác và an toàn hơn
Mô phỏng 4D giúp bác sĩ nhìn thấy rõ quỹ đạo di động của khối u. Nhờ vậy, vùng chiếu xạ được giới hạn chính xác, giảm thiểu rủi ro tia xạ lan sang phổi lành, gan, tim hoặc các cơ quan quan trọng khác.
Giảm tác dụng phụ, nâng cao chất lượng sống
Khi mô lành được bảo vệ tối đa, người bệnh ít gặp tác dụng phụ hơn, đặc biệt là mệt mỏi, viêm phổi do tia xạ hoặc suy giảm chức năng gan. Chất lượng cuộc sống trong và sau điều trị được cải thiện đáng kể.
Phù hợp với các kỹ thuật tiên tiến
Các phương pháp xạ trị hiện đại như VMAT, IMRT, SBRT hay xạ trị dưới hướng dẫn hô hấp (gating, breath-hold, tracking)… đều cần dữ liệu chính xác về di động khối u. Mô phỏng 4D chính là “bước đệm” bắt buộc để triển khai hiệu quả các kỹ thuật này.
Gia tăng cơ hội sống cho người bệnh ung thư phổi, gan, tụy…
Đối với những khối ung thư chịu ảnh hưởng mạnh của hô hấp, 4D-CT trở thành công cụ không thể thiếu, mang lại cơ hội điều trị tối ưu hơn.
Góc nhìn từ chuyên gia
Chia sẻ về vai trò của công nghệ mô phỏng 4D, Thạc sĩ – kỹ sư Vũ Ngọc Tú – người có hơn 15 năm gắn bó với chuyên ngành Vật lý hạt nhân nguyên tử và Năng lượng cao tại Trung tâm Ung bướu, cho biết:
“Trong suốt nhiều năm làm việc, tôi nhận thấy người bệnh ung thư phổi, gan phải đối mặt với một trở ngại lớn: Khối u di động liên tục theo từng nhịp thở, gây nhiều khó khăn cho việc điều trị. Từ khi ứng dụng công nghệ mô phỏng 4D, chúng tôi có thể vẽ chính xác quỹ đạo của khối u và lập kế hoạch an toàn hơn. Người bệnh không chỉ được điều trị hiệu quả, mà còn ít gặp biến chứng hơn. Đây thực sự là bước tiến quan trọng, thay đổi chất lượng điều trị.”
Kinh nghiệm thực tế của những người giàu kinh nghiệm như kỹ sư xạ trị Vũ Ngọc Tú đã khẳng định: Công nghệ không chỉ là con số hay thiết bị hiện đại, mà chính là sự khác biệt trong từng tia xạ, từng cơ hội sống mà người bệnh đượcnhận.
Người bệnh nói gì?
Chị H., một người bệnh ung thư phổi từng điều trị tại Trung tâm Ung bướu chia sẻ:
“Khi nghe bác sĩ giải thích về mô phỏng 4D, tôi có cảm giác như mình đang được ‘bảo vệ’ nhiều hơn. Trước kia tôi rất lo tia xạ sẽ ảnh hưởng đến phổi lành, nhưng nhờ công nghệ này, tôi thấy yên tâm hơn. Sau nhiều buổi xạ, tôi vẫn giữ được sức khỏe để chăm sóc gia đình.”
Chính sự an tâm này góp phần quan trọng vào quá trình điều trị, bởi tâm lý thoải mái giúp người bệnh hợp tác tốt hơn, nâng cao hiệu quả xạ trị.
Ứng dụng hiệu quả tại Trung tâm Ung bướu
Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, Trung tâm Ung bướu đã và đang triển khai đồng bộ các kỹ thuật xạ trị tiên tiến với sự hỗ trợ của hệ thống máy gia tốc Elekta Versa HD, cùng các công nghệ mô phỏng hiện đại.
Việc đưa công nghệ mô phỏng 4D vào quy trình điều trị thể hiện sự quyết tâm của Bệnh viện trong việc phát triển các kỹ thuật cao, ngang tầm với chuẩn mực quốc tế, mang công nghệ vốn chỉ có ở các trung tâm lớn về ngay gần người dân tại Phú Thọ và khu vực Trung du miền núi phía Bắc. Điều này không chỉ giúp người bệnh tiết kiệm chi phí đi lại, mà còn được hưởng dịch vụ điều trị tiên tiến, chuẩn xác, an toàn và hiệu quả ngay tại địa phương.
Công nghệ mô phỏng 4D đòi hỏi quy trình phức tạp, đội ngũ bác sĩ, kỹ sư phải được đào tạo chuyên sâu. Nhưng với tinh thần “người bệnh là trung tâm”, Trung tâm Ung bướu – Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ đã quyết tâm đầu tư cả về thiết bị lẫn con người để triển khai công nghệ hiện đại này vào thực tiễn.
Thạc sĩ, kỹ sư Vũ Ngọc Tú khẳng định: “Điều quý nhất khi ứng dụng công nghệ mô phỏng 4D tại Trung tâm Ung bướu là chúng tôi được chứng kiến người bệnhyên tâm tin tưởng hơn, người bệnh không còn quá mệt mỏi sau mỗi ca xạ trị. Cái ‘lợi’ không chỉ ở số liều giảm đi bao nhiêu phần trăm, mà chính là niềm tin, là sự hy vọng mà công nghệ mang lại cho người bệnh.”
Những bước tiến mạnh mẽ trên hành trình vững chắc
Mô phỏng 4D không chỉ là công nghệ hiện đại trong y học hạt nhân, mà còn là minh chứng cho nỗ lực đặt sự an toàn và hiệu quả điều trị của người bệnh lên hàng đầu.
Với sự đồng hành của đội ngũ kỹ sư giàu kinh nghiệm, đội ngũ cán bộ y tế trình độ cao, cùng sự đầu tư bài bản, công nghệ mô phỏng 4D đã và đang trở thành “chìa khóa” giúp tia xạ chạm đúng mục tiêu – mang lại cơ hội sống, niềm tin và hy vọng cho hàng ngàn người bệnh ung thưtại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ.
“Mô phỏng 4D – chính xác từng nhịp thở, trao trọn niềm tin.”
Hãy liên hệ ngay Trung tâm Ung bướu – Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ để được tư vấn chi tiết và hỗ trợ kịp thời: 02106254118
Hoặc Tổng đài Tư vấn khám chữa bệnh (miễn phí cước cuộc gọi): 1800 888 989
Tác giả: BSCKI. Đào Trung Kiên
Cộng sự: Ngô Ánh Minh
