Co cứng cơ là một trong những biến chứng phổ biến sau đột quỵ, thường gây ảnh hưởng đáng kể đến chức năng vận động, chất lượng cuộc sống và khả năng hồi phục của người bệnh. Trong số các phương pháp điều trị hiện nay, ứng dụng siêu âm trong tiêm Botulinum toxin nhóm A (BoNT-A) đã được chứng minh là lựa chọn hiệu quả trong kiểm soát triệu chứng co cứng khu trú, giúp hỗ trợ quá trình phục hồi chức năng của người bệnh đạt được mục tiêu mong muốn, đồng thời, mở ra hướng đi mới giúp nâng cao độ chính xác, an toàn và tối ưu hóa hiệu quả điều trị.
Hình minh họa: Mẫu co cứng điển hình của người bệnh đột quỵ não
Tiêm Botulinum toxin nhóm A (BoNT-A) vào điểm vận động dưới hướng dẫn siêu âm là bước tiến quan trọng trong điều trị co cứng cơ sau đột quỵ. Phương pháp này kết hợp giữa giải phẫu chuyên sâu và công nghệ hình ảnh hiện đại, có độ chính xác cao, an toàn, đem lại hiệu quả vượt trội. Trong bối cảnh y học phục hồi ngày càng chú trọng đến cá thể hóa điều trị, kỹ thuật này đã được ứng dụng rộng rãi và chuẩn hóa trong thực hành lâm sàng.
Tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, kỹ thuật tiêm BoNT-A vào điểm vận động dưới hướng dẫn siêu âm đã được thực hiện thường quy tại khoa Phục hồi chức năng Thần kinh – Đột quỵ (Trung tâm Đột quỵ) từ năm 2022 giúp nhiều người bệnh thoát khỏi tình trạng co cứng cơ sau đột quỵ và trở lại với cuộc sống khỏe mạnh, chất lượng hơn.
BSCKI Vũ Thị Minh Thanh đang thực hiện tiêm điều trị co cứng cơ dưới hướng dẫn siêu âm tại Khoa Phục hồi chức năng Thần kinh – Đột quỵ
Cơ sở sinh lý và vai trò của điểm vận động
Điểm vận động nằm trong cơ – nơi các nhánh thần kinh vận động đi vào, là vị trí có mật độ thụ thể acetylcholine cao. Các thụ thể này nhạy cảm với tác động của BoNT-A. Khi BoNT-A được đưa đến đúng vị trí này, tác dụng làm ức chế dẫn truyền thần kinh cơ sẽ được phát huy tối đa, từ đó tác động lên cơ mục tiêu một cách hiệu quả hơn so với việc tiêm ngẫu nhiên trong khối cơ.
Vị trí điểm vận động ở các cơ
Ưu điểm của phương pháp siêu âm khi tiêm Botulinum toxin nhóm A (BoNT-A):
Siêu âm khi tiêm BoNT-A là kỹ thuật tiên tiến hiện đang được áp dụng tại các trung tâm phục hồi chức năng lớn và chuyên sâu trên thế giới và tại Việt Nam.
Khác với các phương pháp tiêm theo mốc giải phẫu thông thường, kỹ thuật tiêm BoNT-A có hướng dẫn bằng siêu âm cho phép bác sĩ:
- Xác định chính xác cơ cần điều trị, kể cả những cơ nằm sâu, nhỏ hoặc bị biến dạng do co cứng lâu ngày.
- Tìm đúng điểm vận động (motor point) – là nơi thuốc phát huy tác dụng tốt nhất.
- Tránh các cấu trúc quan trọng như mạch máu, dây thần kinh – giúp giảm thiểu rủi ro và đau sau tiêm.
- Giúp cá thể hóa điều trị theo từng người bệnh – tăng hiệu quả, giảm liều thuốc cần dùng.
Hình ảnh kim và quá trình tiêm thuốc rõ ràng, chính xác dưới hướng dẫn siêu âm
Điều trị co cứng bằng Botulinum toxin nhóm A (BoNT-A) không chỉ là “tiêm thuốc”
Điều trị co cứng bằng BoNT-A không phải là tiêm đại trà vào tất cả các vùng bị co cứng. Việc lựa chọn cơ mục tiêu phụ thuộc vào mức độ co cứng, mục tiêu điều trị phục hồi chức năng của từng người bệnh và cần kinh nghiệm lâm sàng dày dặn của bác sĩ chuyên khoa đã được đào tạo chuyên sâu về tiêm co cứng.
Mỗi người bệnh có kiểu co cứng khác nhau, mức độ khác nhau và đáp ứng thuốc cũng khác nhau. Do đó, việc lượng giá kỹ lưỡng trước tiêm, kết hợp với kỹ thuật siêu âm chuyên biệt sẽ giúp quá trình điều trị đạt hiệu quả tối ưu và tránh tiêm sai cơ – một trong những nguyên nhân khiến điều trị thất bại.
Hiệu quả điều trị và theo dõi sau tiêm
- Nghiên cứu cho thấy việc tiêm đúng điểm vận động giúp rút ngắn thời gian đáp ứng thuốc, kéo dài thời gian hiệu lực và giảm tần suất tiêm nhắc lại. Ngoài ra, kỹ thuật này còn giúp cải thiện rõ rệt các chỉ số lâm sàng như thang đo Ashworth hay các bài kiểm tra chức năng chi.
- Sau tiêm: Người bệnh cần được theo dõi sát về đáp ứng lâm sàng, các tác dụng phụ (nếu có) và cần kết hợp với chương trình phục hồi chức năng bài bản nhằm tối ưu hóa kết quả điều trị.
Kỹ thuật viên thực hiện các bài tập ức chế co cứng sau tiêm
Lời khuyên từ chuyên gia
Việc lựa chọn đúng người – đúng kỹ thuật – đúng thời điểm chính là yếu tố quyết định sự thành công của quá trình điều trị. Vì vậy, nếu bạn hoặc người thân đang gặp tình trạng co cứng cơ sau đột quỵ thì không nên tự điều trị hoặc tiêm ở các cơ sở tự phát hoặc không đủ tiêu chuẩn, vì có thể gây tổn thương cơ, sai vị trí tiêm hoặc không đạt hiệu quả mong muốn.
Khoa Phục hồi chức năng Thần kinh – Đột quỵ – Trung tâm Đột quỵ – Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ với hệ thống trang thiết bị hiện đại, cùng đội ngũ cán bộ y tế trình độ cao, giàu kinh nghiệm trong thực hiện các kỹ thuật điều trị và phục hồi chức năng sau đột quỵ sẽ giúp bạn thoát khỏi tình trạng co cứng cơ cũng như rất nhiều các di chứng khác sau đột quỵ một cách hiệu quả, an toàn và lâu dài.
Hãy liên hệ ngay với các bác sĩ tại Khoa Phục hồi chức năng Thần kinh – Đột quỵ – Trung tâm Đột quỵ – Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ: 0210.6566.009
Hoặc Hotline Bệnh viện (tiếp nhận 24/24h): 1800 888 989
Tác giả: BSCKI Vũ Thị Minh Thanh
Cộng sự: Đỗ Hằng
