Tết Nguyên Đán là dịp sum họp gia đình và thưởng thức những món ăn truyền thống đầy hấp dẫn. Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm dễ xảy ra các vấn đề về sức khỏe, đặc biệt là dị ứng thực phẩm. Hiểu rõ về dị ứng thực phẩm và cách phòng tránh sẽ giúp bạn và gia đình tận hưởng những ngày Tết trọn vẹn và an toàn.
Dị ứng thực phẩm là gì?
Dị ứng thực phẩm là tình trạng hệ thống miễn dịch phản ứng quá mức với một loại protein đặc biệt có trong thức ăn. Các biểu hiện dị ứng thực phẩm có thể từ nhẹ như nổi mẩn đỏ, ngứa, đến nghiêm trọng như khó thở, sốc phản vệ…
Triệu chứng dị ứng thực phẩm
Các triệu chứng dị ứng thực phẩm thường được biểu hiện nhanh chóng sau khi ăn, bao gồm:
- Ngứa da, nổi mề đay, phát ban.
- Buồn nôn, đau bụng, tiêu chảy.
- Sưng môi, mắt, mặt hoặc cổ họng.
- Khó thở, thở khò khè.
- Trường hợp nặng có thể dẫn đến sốc phản vệ, gây nguy hiểm tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Nguyên nhân gây dị ứng thực phẩm ngày Tết
Dị ứng thực phẩm trong dịp Tết thường xảy ra do nhiều yếu tố đặc trưng của thời điểm này. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng này:
Sử dụng các loại thực phẩm dễ gây dị ứng là một trong những nguyên nhân khiến tình trạng dị ứng thực phẩm dịp Tết có xu hướng gia tăng
Sử dụng các loại thực phẩm dễ gây dị ứng
- Hải sản: Tôm, cua, cá là món ăn phổ biến trong các bữa tiệc Tết nhưng lại chứa protein đặc biệt dễ gây dị ứng với nhiều người.
- Các loại hạt: Hạt dưa, đậu phộng, hạt điều… là món ăn vặt ngày Tết nhưng lại là tác nhân gây dị ứng hàng đầu, đặc biệt ở trẻ em.
- Món ăn chứa chất bảo quản hoặc phụ gia: Giò chả, lạp xưởng, bánh kẹo đóng gói thường chứa hương liệu, phẩm màu hoặc chất bảo quản, có thể gây phản ứng dị ứng ở những người nhạy cảm.
Tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn hoặc lên men
- Các loại thực phẩm chế biến sẵn như giò, chả, lạp xưởng, nem rán ngày Tết dễ chứa các chất như nitrite hoặc glutamate, có thể gây kích hoạt dị ứng.
- Các loại thực phẩm lên men như dưa hành, cà muối… là những món ăn kèm phổ biến nhưng chứa histamine – một chất dễ gây phản ứng dị ứng, đặc biệt ở những người có cơ địa nhạy cảm.
Tình trạng lây nhiễm chéo trong chế biến
Trong dịp Tết, việc chuẩn bị bữa ăn cho nhiều người với nhiều món ăn khác nhau có thể gây ra tình trạng lây nhiễm chéo. Ví dụ, dụng cụ nấu nướng dùng chung cho hải sản và món ăn khác có thể làm lây nhiễm chất gây dị ứng… khiến tình trạng dị ứng có thể xảy ra dù chúng ta không ăn đúng loại thực phẩm có nguy cơ gây dị ứng.
Ăn uống không kiểm soát
Trong dịp Tết, mọi người thường ăn uống thoải mái hơn bình thường, thử nhiều món ăn mới lạ mà không chú ý đến nguy cơ bị dị ứng cá nhân.
Việc tiêu thụ quá mức một số thực phẩm như hải sản hoặc các loại hạt có thể vượt ngưỡng dung nạp của cơ thể, dẫn đến phản ứng dị ứng.
Chất lượng thực phẩm không đảm bảo
Một số thực phẩm ngày Tết, đặc biệt là đồ mua sẵn, có thể không đạt tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm, chứa chất gây kích ứng hoặc chất gây dị ứng.
Các món ăn lưu trữ lâu ngày hoặc không bảo quản đúng cách có thể sinh ra các chất độc hại, làm tăng nguy cơ dị ứng.
Sức khỏe và cơ địa nhạy cảm
Trong những ngày cuối năm, cơ thể thường mệt mỏi vì áp lực công việc, thời tiết lạnh dễ làm hệ miễn dịch suy yếu, khiến cơ thể dễ phản ứng với các chất gây dị ứng hơn.
Bên cạnh đó, một số người có tiền sử dị ứng hoặc cơ địa nhạy cảm sẽ dễ gặp phải các triệu chứng nghiêm trọng hơn trong dịp Tết.
Cách phòng ngừa dị ứng thực phẩm ngày Tết
Để chủ động phòng ngừa dị ứng thực phẩm trong ngày Tết, BSNT Trần Văn Sơn – Khoa Nội hô hấp – Tiêu hóa – Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt những lưu ý sau:
- Kiểm tra thành phần thực phẩm: Khi mua thực phẩm đóng gói, hãy đọc kỹ nhãn để tránh các thành phần dễ gây dị ứng.
- Hạn chế thử món mới: Nếu bạn hoặc người thân có tiền sử dị ứng, hãy tránh thử những món ăn lạ hoặc chưa từng sử dụng trước đây.
- Cảnh giác với đồ ăn ngoài: Khi dùng bữa tại nhà người thân hoặc nhà hàng, hãy thông báo trước về tình trạng dị ứng để tránh các món ăn không phù hợp.
- Chuẩn bị thuốc dự phòng: Những người có tiền sử dị ứng nặng nên mang theo thuốc kháng histamine hoặc bút tiêm epinephrine (EpiPen) trong dịp Tết.
- Giữ vệ sinh thực phẩm: Đảm bảo rửa sạch tay, dụng cụ nấu nướng và thực phẩm trước khi chế biến để tránh lây nhiễm chéo các tác nhân gây dị ứng.
Dị ứng thực phẩm không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn có thể làm gián đoạn niềm vui ngày Tết. Việc hiểu rõ các nguyên nhân và cách phòng ngừa sẽ giúp bạn và gia đình đón một mùa Tết an toàn, hạnh phúc. Hãy luôn chú ý đến sức khỏe của mình và những người xung quanh để có một kỳ nghỉ Tết an toàn và trọn vẹn!
Khi gặp các vấn đề về sức khỏe và cần hỗ trợ y tế, người dân vui lòng liên hệ:
Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ
Hotline (tiếp nhận 24/24h): 1800 888 989
Tác giả: Bác sĩ Trần Văn Sơn
Cộng sự: Trương Tĩnh
