Gãy xương là một tình trạng có thể gặp ở mọi đối tượng, mọi lứa tuổi. Tuy gãy xương sẽ khôi phục tốt sau khi điều trị nhưng nếu không được chú ý sẽ làm phát sinh các biến chứng khác.
Dấu hiệu nhận biết gãy xương
Tại chỗ
- Gãy kín: Gãy xương không rách da, ổ gãy xương không thông với môi trường bên ngoài
- Gãy hở: Gãy xương có ổ gãy thông với môi trường bên ngoài, có thể thấy đầu xương tại vị trí vết thương.
- Đau chói tại chỗ gãy, có thể nghe thấy tiếng “rắc” lúc xảy ra tai nạn
- Biến dạng, cong vẹo, lệch trục, ngắn hơn so với bình thường. Với gãy xương chi, có thể so sánh tay (chân) bên lành và bên bị đau để đánh giá sự biến dạng.
- Sờ nắn theo chiều của xương thấy có điểm mất liên tục, đau chói, lạo xạo
- Vùng bị gãy sưng nề, hạn chế vận động
Toàn thân
- Sốc: do đau, do mất máu: Da lạnh, vã mồ hôi, không tỉnh táo, tụt huyết áp
- Mất máu: Mệt mỏi, hoa mắt chóng mặt, da lạnh, vã mồ hôi, da xanh, môi nhợt nhạt. Mất máu do đứt các mạch máu trong xương, hoặc đứt các mạch máu bị xương gãy đâm phải.
- Một số gãy xương lớn có thể mất rất nhiều máu dù không chảy ra ngoài: Vỡ xương chậu (1,5-2 lít máu), Gãy xương đùi (1-1.5 lít)
Việc cần làm khi có nạn nhân gãy xương
- Gọi hỗ trợ y tế.
- Kiểm tra nhanh dấu hiệu toàn thân và tại chỗ xem có tổn thương nào kèm theo.
- An ủi và giải thích cho người bị nạn việc mình sẽ làm.
- Bất động sớm xương gãy giúp giảm đau và cầm máu.
- Dùng nẹp cố định một khớp phía trên, một khớp phía dưới ổ gãy. Nếu không có nẹp có thể dùng thanh gỗ, tấm ván cứng, hoặc các vật tương tự.
- Không cố cởi quần áo người bị nạn. Nếu cần bộc lộ vết thương: Hãy nhẹ nhàng cởi từ bên lành trước, hoặc cắt áo theo đường chỉ may.
- Bất động chi ở tư thế cơ năng:
a. Tay: Gập khuỷu 90 độ
b. Chân: duỗi thẳng
c. Nếu gãy hở: bất động ngay tại tư thế gãy, không cố kéo xương vào trong gây nhiễm khuẩn. Cầm máu và phủ vết thương hở bằng gạc hoặc vải sạch.
8. Sau khi bất động chi, kiểm tra mạch máu phía dưới vị trí cố định xem có máu lưu thông hay không.
9. Đưa người bị nạn tới cơ sở y tế gần nhất nếu không có xe cấp cứu, và phải đảm bảo được an toàn khi vận chuyển
Chú ý
- Đừng cố xác định gãy xương bằng cách ấn vào ổ gãy xương. Điều này làm bệnh nhân đau nhiều, có thể sốc vì đau.
- Đừng cố kéo xương gãy thẳng trục để cố định. Hãy để ở tư thế người bị nạn thấy ít đau nhất.
- Đừng vội di chuyển người bị nạn khi chưa đánh giá hết tổn thương, đặc biệt là tổn thương cột sống.
- Nhớ kiểm tra mạch đập phía dưới vị trí băng bó.
- Nhớ mang găng và rửa tay sạch sẽ trước và sau khi sơ cứu vết thương chảy máu.
Các câu hỏi thường gặp
- Đắp lá, bó thuốc nam có giúp nhanh lành vết thương, không cần điều trị?
- Liền xương là cơ chế tự nhiên, phụ thuộc nhiều yếu tố như vị trí gãy, kiểu gãy, các bệnh lý kèm theo như loãng xương, tiểu đường. Việc điều trị để cố định trục xương sẽ giúp mạch máu sinh ra tốt và giúp liền xương hiệu quả hơn.
- Việc bỏ bột cố định, đắp thuốc nam gây nguy cơ cao liền xương lệch, tạo khớp giả. Khoa chấn thương II gặp nhiều trường hợp can xương lệch sau gãy gây ra nhiều biến chứng phải mổ lại.
- Ăn uống như thế nào khi bị gãy xương?
- Ngay tại hiện trường tai nạn: không cho ăn, uống bất cứ thứ gì tránh bị sặc trừ khi có sự cho phép của bác sĩ
- Trong quá trình liền vết thương: không cần kiêng khem bất cứ đồ ăn gì. Quá trình liền xương cần nhiều năng lượng, protein (thịt, cá, trứng, sữa,…), các chất khoáng như Can-xi, vitamin.
Để biết thêm thông tin chi tiết vui lòng liên hệ
khoa Chấn thương II – Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ
Hotline: 1800.888.989
Bác sĩ Nguyễn Tuấn Anh – Khoa Chấn thương II
Nguồn tham khảo: What is a bone fracture?
