Phình mạch máu não là tình trạng phình ra hay phồng lên ở một đoạn mạch máu não, thường xảy ra khi thành mạch máu bị yếu. Vì thành mạch quá mỏng, nên bất cứ thời điểm nào cũng có thể bị vỡ và máu sẽ tràn vào khoang ở xung quanh não dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, thậm chí là tử vong.
Bệnh nhân nam (47 tuổi), tiền sử thường xuyên đau đầu, tự mua thuốc giảm đau về nhà uống. Đến ngày 01/10/2022, bệnh nhân đột ngột đau đầu dữ dội, sau đó ý thức hôn mê và được người nhà đưa vào viện.
Tình trạng nhập viện: Glassgow 10 điểm, kết quả chụp cắt lớp vi tính sọ não và mạch máu não có xuất huyết dưới nhện lan tỏa, phát hiện túi phình đỉnh động mạch thân nền đã vỡ (kích thước 4,5 x 4mm). Sau hội chẩn, các bác sĩ quyết định hồi sức tích cực và can thiệp nút túi phình mạch máu não bị vỡ cho bệnh nhân bằng 4 vòng xoắn kim loại.
Sau 15 ngày điều trị tích cực bệnh nhân được ra viện trong tình trạng tỉnh hoàn toàn, mọi hoạt động sinh hoạt bình thường, huyết động ổn định.
Phình mạch máu não là gì?
Phình mạch máu não là tình trạng một đoạn mạch máu trong não xuất hiện các điểm phồng to như quả bóng chứa đầy máu. Tình trạng này thường xảy ra khi thành mạch yếu, gây áp lực lên các dây thần kinh hoặc mô não. Các khối phồng có thể vỡ ra, làm máu tràn sang các mô xung quanh (xuất huyết khoang dưới nhện, não thất và nhu mô não). Phình mạch máu não chiếm khoảng 2-8% dân số, là nguyên nhân dẫn đến 80% xuất huyết dưới nhện gây nên tổn thương não nghiêm trong, thậm chí là tử vong.
Phát hiện phình mạch bằng cách nào?
– Đối với các túi phình mạch máu não nhỏ, chưa vỡ không phát triển sẽ ít gây ra triệu chứng cho người bệnh. Tuy nhiên, trong trường hợp túi phình lớn, đè ép lên các mô não và dây thần kinh sẽ gây nên:
+ Đau phía trên và sau mắt.
+ Thị lực bị thay đổi
+ Liệt một bên mặt.
+ Đồng tử giãn
+ Sụp mi…
– Ở một số trường hợp, túi phình không vỡ nhưng bị rò rỉ một lượng máu nhất định ra ngoài, gây nên triệu chứng đau đầu kèm tiếng kêu. Trong trường hợp cơn đau đầu dữ dội, xuất hiện đột ngột hoặc kết hợp với các triệu chứng bất thường khác, bạn cần đi khám ngay lập tức.
– Khi các túi phình bị vỡ, người bệnh sẽ cảm thấy đau đầu đột ngột và cực kỳ nghiêm trọng, kèm theo một số triệu chứng như:
+ Hoa mắt
+ Buồn nôn hoặc nôn mửa
+ Cứng cổ
+ Nhạy cảm với ánh sáng
+ Co giật
+ Mất ý thức
+ Thậm chí Tim ngừng đập…
– Chụp mạch máu não cho phép phát hiện túi phình, vị trí khích thước và hình dạng của túi phình: Các phương phát chẩn đoán hình ảnh hay được sử dụng hiện nay là:
+ Chụp cắt lớp vi tính mạch máu não (CTA)
+ Cộng hưởng từ MRA
+ Chụp mạch não số hóa xóa nền (DSA là tiêu chuẩn vàng)
Điều trị phình mạch máu não
Mục tiêu trong điều trị cho bệnh nhân phình mạch máu não chưa vỡ là ngăn chặn vỡ túi phình. Với những túi phình đã vỡ gây xuất huyết não thì điều trị túi phình nhằm ngăn chặn xuất huyết não lần 2. Tùy từng trường hợp cụ thể mà sẽ có cách điều trị khác nhau. Hiện nay, các bác sĩ đang áp dụng 2 phương pháp điều trị chính như sau:
* Phẫu thuật kẹp túi phình
Phương pháp này được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa Ngoại thần kinh. Sau khi mở hộp sọ, bác sĩ tìm đến các túi phình bị vỡ, xử lý đóng kín túi phình giúp lưu lượng máu não được ổn định.
* Can thiệp nội mạch
Đây là thủ thuật ít xâm lấn, được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên can thiệp nội mạch. Bác sĩ sẽ luồn một ống thông qua động mạch ở đùi hoặc bẹn rồi đưa chúng lên não. Sau đó sử dụng các phương pháp can thiệp khác nhau như sử dụng vòng xoắn kim lọai (Coil) đơn thuần hay kết hợp với bóng, Stent chẹn cổ túi phình hoặc dùng Stent làm thay đổi dòng chảy để làm tắc nghẽn túi phình, từ đó chặn đứng tình trạng máu chảy vào túi phình, ngăn chặn việc vỡ mới hoặc vỡ lại túi phình.
Trung tâm Đột quỵ – Bệnh viện đa khoa tỉnh Phú Thọ đã triển khai và làm chủ được các biện pháp chẩn đoán phát hiện sớm và điều trị triệt để túi phình mạch máu não, đã thực hiện nhiều ca can thiệp nút túi tắc phình mạch máu não chưa vỡ và đã vỡ nhờ đó đã cứu sống nhiều bệnh nhân nguy kịch trở lại cuộc sống bình thường.
Vì vậy, mọi người dân khi có các dấu hiệu bất thường, đặc là đau đầu kéo dài không rõ nguyên nhân cần đến các cơ sở y tế có đầy đủ phương tiện chẩn đoán hiện đại, điều trị chuyên sâu để khám và khảo sát hệ mạch máu não nhằm phát hiện sớm các bất thường về mạch máu não, nhất là các túi phình chưa vỡ để điều trị sớm nhất có thể tránh biến chứng vỡ túi phình.
Thạc sĩ Bác sĩ Phan Ngọc Nhu
