Bệnh viêm loét đại tràng chảy máu có đặc điểm là gây ra hiện tượng viêm, loét và rối loạn chức năng của đại tràng với biểu hiện chủ yếu là đau bụng, tiêu chảy phân máu kèm theo sốt và sút cân, mất máu… Nguyên nhân gây bệnh chưa rõ ràng nhưng thường xảy ra ở người trẻ.
-
Thế nào là bệnh viêm loét đại trực tràng chảy máu ?
Viêm loét đại trực tràng chảy máu là bệnh về đường tiêu hóa hay gặp nhất. Bệnh gây tổn thương lan tỏa lớp niêm mạc và dưới niêm mạc, vị trí chủ yếu là ở trực tràng và giảm dần cho đến đại tràng. Bệnh có xu hướng tăng ở các quốc gia phát triển, bệnh xảy ra ở cả nam và nữ. Nhóm tuổi khởi phát bệnh là 15- 40 tuổi.
Hình 1: Hình ảnh viêm loét trực tràng chảy máu.
-
Nguyên nhân gây viêm loét đại trực tràng chảy máu ?
Nguyên nhân gây viêm loét đại trực tràng chảy máu hiện nay vẫn chưa rõ ràng nhưng bệnh có liên quan tới đáp ứng miễn dịch. Nhiều nghiên cứu chỉ ra bệnh có liên quan tới các yếu tố:
- Yếu tố gen: Theo nghiên cứu khoảng 20% người bệnh có người thân trong gia đình mắc bệnh lý này. Nghiên cứu ở Nhật Bản cho thấy những người có gen HLA-DRB1*1502 (DR2) có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người có gen DR4
- Yếu tố nhiễm khuẩn: Nhiễm trùng đường ruột là yếu tố nguy cơ dẫn đến bệnh.
- Yếu tố miễn dịch: Theo các nghiên cứu tự kháng thể pANCA và ASCA dương tính ở 80% bệnh nhân bị bệnh. Đặc biệt tỷ lệ dương tính này cao hơn với những bệnh nhân có viêm xơ đường mật nguyên phát.
- Yếu tố môi trường: Chế độ ăn uống thiếu khoa học,sử dụng chất kích thích đồ uống có cồn làm bệnh trở nên trầm trọng hơn.
- Yếu tổ tâm sinh lý : Căng thẳng stress làm bệnh trở lên nặng hơn.
-
Bệnh viêm loét đại trực tràng chảy máu có biểu hiện như thế nào ?
Bệnh viêm loét đại trực tràng chảy máu ở giai đoạn nhẹ thì thường không có biểu hiện rõ ràng dễ nhầm với các bệnh lý khác của đường tiêu hóa. Những ai có biểu hiện dưới đây cần đi khám và tầm soát bệnh lý viêm loét đại trực tràng chảy máu :
- Đau bụng
- Rối loạn phân: đại tiện nhiều lần trong ngày, phân lỏng, có nhầy, có máu .
- Sút cân , thiếu máu, mệt mỏi
- Triệu chứng ngoài tiêu hóa : đau khớp, viêm màng bồ đào, viêm xơ đường mật nguyên phát, hồng ban nút
Hình 2 : Hình ảnh mắt viêm màng bồ đào ( biểu hiện ngoài tiêu hóa của bệnh)
Hình 3 : Hình ảnh hồng ban nút ( biểu hiện ngoài tiêu hóa của bệnh)
4. Chẩn đoán bệnh như thế nào?
Chẩn đoán xác định bệnh viêm loét đại trực tràng chảy máu dựa vào triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng:
Triệu chứng lâm sàng : đau bụng, rối loạn phân, sút cân, thiếu máu, biểu hiện ngoài tiêu hóa như đau khớp, viêm màng bồ đào, hồng ban nút..
Triệu chứng cận lâm sàng: Dựa vào nội soi đại trực tràng giúp phân loại giai đoạn bệnh, thể bệnh cũng như loại trừ những bệnh tiêu hóa khác.
* Phân loại Mayo trên nội soi ( hình 4)
0 điểm : niêm mạc bình thường, mạch máu rõ
1điểm ( mức độ nhẹ ): Phù nề, mạch máu thưa hơn,dễ mủn
2 điểm ( mức độ trung bình): Phù nề mạnh, mất nền mạch máu, dễ mủn, có trợt 3 điểm (mức độ nặng) : chảy máu, loét
Hình 4: Phân loại bệnh trên nội soi theo Mayo
Hình 5: Phân loại dựa vào vị trí tổn thương
* Phân loại theo vị trí :
+ Viêm loét trực tràng: tổn thương chỉ ở trực tràng
+ Viêm loét trực tràng và đại tràng sigma : tổn thương từ trực tràng đến giữa đại tràng sigma + Viêm loét đại tràng trái: tổn thương từ trực tràng tới góc lách
+ Viêm loét đại tràng phải: tổn thương tới đại tràng góc gan
+ Viêm loét đại tràng toàn bộ
* Phân loại mức độ nặng theo TrueLove và Witt
- Chẩn đoán biến chứng :
+ Phình giãn đại tràng: đại tràng giãn to đường kính > 6cm ( hay gặp viêm loét nặng toàn bộ đại tràng)
+ Thủng đại tràng
+ Xuất huyết tiêu hóa: chảy máu hay gặp trong đợt tiến triển của bệnh
+ Ung thư hóa: Tỷ lệ ung thư chiếm 10-15% sau 10 năm.
-
Điều trị viêm loét đại trực tràng chảy máu như thế nào ?
– Điều trị nội khoa: Phương pháp đem lại hiệu quả cao nhưng cần chú ý dùng theo chỉ định và hướng dẫn của các bác sĩ. Sau khi đánh giá mức độ bệnh các bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp: chế độ thuốc (thuốc cầm máu, thuốc chống viêm, kháng sinh, thuốc chế phẩm sinh học) chế độ dinh dưỡng, chế độ nghỉ ngơi.
– Điều trị phẫu thuật khi có chỉ định cắt đoạn đại tràng như trong ung thư, chảy máu không cầm..
-
Một số lưu ý với bệnh nhân viêm loét đại trực tràng chảy máu
– Cần thực hiện chế độ ăn mềm, dễ tiêu hóa, nhiều chất xơ, tránh đồ uống có cồn, chất kích thích, hạn chế căng thẳng stress vì làm bệnh nặng hơn
– Nghỉ ngơi vận động hợp lý, dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ, khám lại theo hẹn và khi có bất thường.
