Ca lâm sàng tổn thương não dạng hủy myelin do thẩm thấu
Bệnh nhân nam 52 tuổi có tiền sử: sử dụng ma túy, đã bỏ được vài năm; bị lao phổi đang điều trị tháng thứ 6; đái tháo đường type 2 duy tri tiêm insulin ngày 4 mũi : 3 nhanh 1 nền : 10 – 10 – 10 – 15 (bệnh nhân tự điều chỉnh liều, không đi khám thường xuyên) và đã ly dị vợ, hiện đang sống một mình.
10 Ngày trước khi vào viện, khi hết thuốc insulin, bệnh nhân không đi khám cũng không mua để tiêm tiểu đường, xuất hiện tình trạng sốt, tiêu chảy.
Sau 02 ngày bị tiêu chảy, bệnh nhân xuất hiện yếu tứ chi, không tự đi lại được nên gọi anh trai đến chăm sóc và thuê người đến truyền tại nhà.
Sau 05 ngày tự điều trị tại nhà không đỡ, không đi lại được, người thân đã chuyển bệnh nhân đến bệnh viện.
Tình trạng nhập viện: bệnh nhân tỉnh, tiếp xúc được, Glasgow 15 điểm, nói ngọng, rối loạn nuốt nhẹ, liệt mặt, liệt tứ chi, sức cơ 3/5, tiểu hơi khó. Các bác sĩ đã thăm khám và nhận định sơ bộ ban đầu theo dõi đột quỵ não.
Kết quả chụp cộng hưởng từ (MRI) sọ não cho thấy: tang tín hiệu trên phim khuyết tán trung tâm cầu não, đối xứng, giảm tín hiệu trên ADC, tăng tín hiệu trên xung Flair tương xứng, MRI mạch não bình thường, không có tổn thương thân nền. Có sự mâu thuẫn về mặt lâm sàng và hình ảnh học: về hình ảnh học tổn thương cầu não nặng, nhưng không có tắc mạch thân nền, lâm sàng lại tương đối nhẹ nhàng hơn so với tổn thương trầm trọng cầu não.
Kết quả xét nghiệm chỉ ra: Glucose máu lúc vào: 33; Na: 124; HBA1C: 16,3 (đã truyền dịch ở nhà).
Sau khi hội chẩn chuyên khoa chẩn đoán hình ảnh cùng với việc tham khảo tư liệu y khoa, các bác sĩ đã đưa ra chẩn đoán “Hội chứng tổn thương cầu não do hủy myelin thẩm thấu”.
Bệnh nhân được điều trị theo phác đồ đồng thời đặt catheter bù dịch điện giải nâng Na > 140; kiểm soát đường máu bơm tiêm điện, dinh dưỡng thần kinh kết hợp phục hồi chức năng.
Điều kì diệu đã xảy ra sau 02 tuần điều trị, sức cơ của bệnh nhân cải thiện về gần như hoàn toàn, đỡ nói ngọng, ăn uống không bị sặc, không bí tiểu tiện. Kết quả chụp lại cộng hưởng từ MRI sọ não kiểm tra tổn thương vẫn còn trên các xung DWI, ADC, Flair.
Bệnh nhân đã được chuyển tới chuyên khoa nội tiết – đái đường tiếp tục điều trị và hẹn tái khám.
Sơ lược về Hội chứng hủy myelin do thẩm thấu
Hội chứng hủy myelin do thẩm thấu là một bệnh lý gây ra bởi sự thay đổi nhanh chóng nồng độ thẩm thấu trong huyết thanh đặc biệt là điều chỉnh nhanh trong rối loạn hạ natri máu, tuy nhiên cũng có thể xảy ra ở bệnh nhân với nồng độ natri máu ở mức bình thường.
Nguyên nhân gây ra bởi sự thay đổi nồng độ thẩm thấu trong huyết thanh, thường gặp do sự điều chỉnh nhanh trong hạ natri máu, một số nguyên nhân ít gặp hơn gây rối loạn nồng độ thẩm thấu huyết thanh như ure máu cao, tăng đường huyết, hạ kali máu, toan keton
Cơ chế mà hội chứng hủy myelin thẩm thấu liên quan đến việc điều chỉnh nhanh chóng bất thường thẩm thấu mãn tính trong khi có sự thiếu hụt các chất thẩm thấu hữu cơ (Organic osmolyte). Điều này làm cho các tế bào não, đặc biệt là tế bào ít gai (oligodendrocytes), có nguy cơ co rút tế bào và do đó bị hủy myelin. Người ta cho rằng những người nghiện rượu và bệnh nhân suy dinh dưỡng có sự thiếu hụt tổng thể các chất thẩm thấu hữu cơ, khiến họ có nguy cơ co rút tế bào cao hơn.
Điều trị Hội chứng hủy myelin do thẩm thấu thường được thực hiện chủ yếu ở chuyên khoa hồi sức do đó các bác sĩ khuyến cáo bệnh nhân khi thấy có các dấu hiệu bất thường về sức khỏe không nên tự điều trị tại nhà mà cần đến các cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám, chẩn đoán và xử trí kịp thời.
